Kỹ năng để vượt qua nỗi sợ phái sinh

Chim thương sợ cành cong

Một chuyên gia chứng khoán nhận xét, chứng khoán phái sinh có vai trò phòng ngừa rủi ro đối với danh mục chứng khoán cơ sở, tuy nhiên, trong vòng 2 năm kể từ khi thị trường phái sinh khai trương (ngày 10/8/2017), nhà đầu tư tham gia giao dịch chủ yếu nhằm hưởng chênh lệch giá, bởi cơ chế giao dịch phái sinh cho phép nhà đầu tư mua bán liên tục, ghi nhận lãi/lỗ ngay lập tức. Giai đoạn đó, các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường xuyên chiếm tỷ trọng trên 98% giá trị giao dịch.

Công cụ góp vốn đầu tư mới này hiện vẫn có sức hút ghê gớm, nhưng trong thực tiễn thanh toán giao dịch nhằm mục đích hưởng chênh lệch giá không dễ mang lại doanh thu. Rất nhiều nhà đầu tư thua lỗ. Số lượng thông tin tài khoản chứng khoán phái sinh ngày càng tăng theo thời hạn, nhưng chỉ bằng khoảng chừng 10 % thông tin tài khoản thị trường cơ sở và thanh khoản những tháng gần đây giảm dần. Bởi lẽ, nếu không có kiến thức và kỹ năng, kinh nghiệm tay nghề, đặc biệt quan trọng là trấn áp tâm ý, tuân thủ kỷ luật góp vốn đầu tư, thì rủi ro đáng tiếc thua lỗ trên sàn phái sinh rất cao. Nhà góp vốn đầu tư Trần Ngọc ( TP.HN ), người vừa quyết định hành động “ chia tay ” với chứng khoán phái sinh sau khi mất hầu hết vốn góp vốn đầu tư sau 4 tháng “ lướt sóng ” cho biết, nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ khoảng chừng 25 – 26 triệu đồng là hoàn toàn có thể thanh toán giao dịch 1 hợp đồng phái sinh. Giá bán cao hơn giá mua, hoặc giá mua thấp hơn giá cả là doanh thu sẽ tự động hóa được ghi nhận ngay vào thông tin tài khoản. Trừ thuế và phí, chỉ cần giá chênh lệch trên 0,5 điểm là có lãi ( 1 điểm tương tự 100.000 đồng ). Sau một thời hạn góp vốn đầu tư phái sinh ảo và có lãi, anh Ngọc quyết định hành động chơi thật và không cưỡng lại việc thanh toán giao dịch liên tục nhằm mục đích tận dụng những đợt sóng tăng / giảm trong phiên, dù tổng kết lại, ngân sách và những khoản lỗ liên tục lớn hơn những khoản lãi. Khi lỗ thì muốn gỡ, lãi thì muốn lãi thêm, nên tay không ngừng đặt lệnh, ngay cả khi anh đã dán mảnh giấy ghi dòng chữ “ hạn chế thanh toán giao dịch, kiên trì canh mua – bán ” lên màn hình hiển thị máy tính. Theo anh Ngọc, tâm ý khi góp vốn đầu tư thật khác xa so với góp vốn đầu tư ảo, tâm ý giao động liên tục theo diễn biến giá, nhất là sau khi mở vị thế. Cụ thể, lo ngại với vị thế mua khi thấy giá giảm. Giá giảm ít nên chưa vội cắt lỗ, đến khi giá giảm nhiều thì kỳ vọng giá sẽ phục sinh, nhưng sau cuối lại cắt lỗ ở vùng đáy. Lúc giá hồi thì chưa vội mua lại ngay vì thầm nghĩ, nhỡ giá sẽ sớm quay đầu giảm ? trái lại, tâm ý cực kỳ hưng phấn khi thấy giá tăng sau khi mua, dẫn đến nâng giá tiềm năng, khi mức tăng của thị giá giảm dần vẫn cố giữ vị thế, chờ giá tăng trở lại mới bán, ở đầu cuối lại bán ở mức giá mà lãi chẳng đáng bao nhiêu, thậm chí còn lỗ. Mặt khác, diễn biến giá trong thực tiễn nhiều lúc “ chạy ” nhanh hơn những số lượng trên bảng điện tử nên lệnh đặt sát thị giá thường không được khớp, nếu nới mức giá đặt thì dẫn tới rủi ro tiềm ẩn lãi giảm, hoặc lỗ tăng. Có những lúc, giá tăng nhiều nên kế hoạch mua đuổi mang lại doanh thu và ngược lại, giá giảm nhiều nên kế hoạch bán đuổi mang lại doanh thu. Chiến lược này thường hiệu suất cao khi thị trường cơ sở đang trong khuynh hướng tăng, còn thị trường trong khuynh hướng giảm hoặc đi ngang thì nhà đầu tư dễ rơi vào thực trạng “ mua cao, bán thấp ”, hoặc “ mua thấp, bán thấp hơn ”, vì giá hòn đảo chiều giật mình. Rút kinh nghiệm tay nghề trường hợp này, anh Ngọc chuyển sang mở vị thế bán ở giá cao, mở vị thế mua ở giá thấp nhằm mục đích đón đầu, nhưng giá lại không như dự kiến, khiến anh cuống cuồng cắt lỗ. Nhìn chung, thị trường phái sinh thường diễn biến không như Dự kiến, tưởng giá sẽ giảm thì thực tiễn lại tăng, tưởng giá sẽ tăng thì thực tiễn lại giảm. Sau khi lỗ nhiều hơn lãi, tâm ý nhà góp vốn đầu tư dần trở nên thận trọng, nhưng hiệu suất cao thanh toán giao dịch phần nhiều không được cải tổ. Do thận trọng nên thường bỏ lỡ thời cơ, giá thấp không mở vị thế mua ngay, mà chờ giảm thêm, nhưng giá tăng trở lại, lúc đó lại nghĩ giá cao rồi, không nên mua. Ngược lại, giá cao không mở vị thế bán ngay, mà chờ giá cao hơn, nhưng giá lại quay đầu giảm, lúc đó trong đầu lại phân vân giữa quyết định hành động bán hay mua.

“Khi lãi, đầu óc tôi rất nhẹ nhõm, nghĩ mình thật tài giỏi, có thể sớm gỡ lại các khoản lỗ. Nhưng tổng kết lại, các quyết định mua bán thường sai nhiều hơn. Nếu đầu tư chứng khoán cơ sở thì tin tức chi phối giá, còn đầu tư phái sinh, giá hầu như biến động theo tâm lý, hoặc động thái của “đội lái”. Tôi đã quyết định rút ra khỏi thị trường phái sinh, quay trở lại thị trường cơ sở”, anh Ngọc chia sẻ.

Anh Huy, một người từng chơi phái sinh cho hay, đôi lúc anh Dự kiến được diễn biến chỉ số cơ sở là VN30, nhưng giá phái sinh không phải khi nào cũng cùng chiều, thậm chí còn ngược lại, dẫn đến những quyết định hành động thanh toán giao dịch sai thời gian, hoặc làm đảo lộn nhận định và đánh giá khởi đầu, nhất là khi tìm hiểu thêm thêm quan điểm trên những forum mạng. Một trong những kinh nghiệm tay nghề mà anh Huy rút ra là phải tự tin vào nhận định và đánh giá của bản thân, canh thời gian giá thấp trong phiên để mở vị thế mua, canh thời gian giá cao trong phiên để mở vị thế bán, rồi đặt luôn lệnh chờ để đóng vị thế, sau đó đóng bảng điện tử, nhằm mục đích tránh biến hóa tâm ý. Đặc biệt, nhà đầu tư không nên vào những phòng ( room ) tư vấn trên mạng. Những người hay đọc đỉnh, đoán đáy càng không đáng tin. Theo anh Huy, càng góp vốn đầu tư, anh càng rút ra được kinh nghiệm tay nghề, nhưng có vẻ như kinh nghiệm tay nghề trên sàn phái sinh không khi nào là đủ, mà kinh nghiệm tay nghề được đánh đổi bằng thời hạn, sức khỏe thể chất ( mắt luôn dán vào bảng điện ), tiền tài, nên hiện anh cũng “ sợ ” phái sinh, sau nhiều lần “ tiếc đứt ruột ” bởi những khoản thua lỗ. Anh Tuyến, một nhà đầu tư chưa từng thử sức trên sàn phái sinh nhưng chứng minh và khẳng định sẽ không khi nào tham gia, vì hầu hết bạn hữu anh đều thua lỗ. Mặt khác, anh có thói quen nghiên cứu và phân tích doanh nghiệp nên thấy việc góp vốn đầu tư phái sinh khá vô vị khi đơn thuần “ đánh ” chỉ số, mang tính may rủi, thậm chí còn cờ bạc. “ Nhà góp vốn đầu tư chỉ nên dành một phần nhỏ thông tin tài khoản để tham gia góp vốn đầu tư trên sàn phái sinh, nếu lỗ hết khoản đó thì thôi, không nên nạp tiền chơi tiếp. Với người ít vốn hoặc ngại rủi ro đáng tiếc, tốt nhất nên tránh xa ”, anh Tuyến nói.

Để vượt qua nỗi sợ

Số lượng thông tin tài khoản chứng khoán phái sinh ngày càng tăng, nhưng ở phía ngược lại, một bộ phận nhà đầu tư trở nên “ sợ ” thị trường này. Ông Vũ Duy Khánh, Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Smart Invest ( AAS ) cho rằng, hoàn toàn có thể nỗi sợ với phái sinh xuất phát từ quy mô kim chỉ nan khó tiếp cận so với chứng khoán cơ sở ; thị trường có diễn biến khó lường ; câu truyện thua lỗ của những nhà đầu tư đi trước khiến cả những người chưa tiếp xúc với phái sinh cũng ngần ngại, ác cảm.

Theo thống kê của HNX, tỷ trọng thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư cá thể trong nước liên tục giảm, năm 2019 đạt mức trung bình 92,51 %, năm 2020 là 85,86 %, đến tháng 9/2021 giảm còn 74,7 %.

Theo ông Khánh, thị trường phái sinh về cơ bản có diễn biến cùng chiều với chỉ số cơ sở, nhưng nhiều nhà đầu tư luôn có cảm xúc có “ nhà tạo lập ”, “ đội lái ” tác động ảnh hưởng vào chỉ số hoặc giá phái sinh, dẫn đến những dịch chuyển giật mình, khó lường, khiến họ cảm thấy rủi ro đáng tiếc và không được bảo vệ. Tỷ lệ nhà góp vốn đầu tư thua lỗ trên thị trường phái sinh nhiều hơn trên thị trường cơ sở và có những nỗi sợ “ vô hình dung ” với phái sinh, nhưng thực tiễn cho thấy, nhà đầu tư khi đã tham gia thì sẽ khó hoàn toàn có thể dứt ra được, bởi tính “ gây nghiện ” của chính sách thanh toán giao dịch T + 0, lãi / lỗ hạch toán ngay lập tức. Đây cũng là nguyên do khiến có những người bước chân vào địa hạt phái sinh trở nên lạnh nhạt với chứng khoán cơ sở. Vẫn theo ông Khánh, cần phải nhìn nhận khách quan rằng, phái sinh là mẫu sản phẩm giúp nhà góp vốn đầu tư phòng vệ rủi ro đáng tiếc khi nắm giữ hạng mục chứng khoán cơ sở với nhiều CP, đồng thời giúp nhà đầu tư có thời cơ kiếm lời cả từ sự đi xuống của giá chứng khoán cơ sở và chỉ số VN30.

Tuy nhiên, vì lý do tỷ lệ ký quỹ giao dịch thấp và cơ hội thu lãi lớn trong thời gian ngắn nên đa số nhà đầu tư cá nhân bị cuốn vào cuộc đầu cơ, khiến thị trường phái sinh bị sai bản chất, sai với thiết kế sản phẩm ban đầu.

Ông Khánh nhìn nhận, lỗi cơ bản mà những nhà đầu tư phái sinh hay gặp phải đó là thanh toán giao dịch nhiều nhưng hiệu suất cao thấp, vì thường chốt lời những khoản lãi nhỏ, trong khi lỗ lớn mới quyết định hành động cắt. Ngoài ra, những khoản phí và thuế khi thanh toán giao dịch phái sinh ở mức cao. Vị chuyên viên tại Chứng khoán Smart Invest khuyến nghị, nhà đầu tư phái sinh nên xem xét kế hoạch nắm giữ vị thế đến khi đáo hạn sau khi nghiên cứu và phân tích kỹ khuynh hướng của thị trường cơ sở, đơn cử là chỉ số VN30. Đồng thời, chọn thời gian thị trường có xu thế lớn để tham gia, vì giá phái sinh thường có diễn biến tương đương hơn so với thị trường có xu thế nhỏ. Các khung giờ thanh toán giao dịch quan trọng như 11 h00, 13 h00, 14 h00 hàng ngày thường có lệnh lớn đẩy vào, nên những nhà đầu tư cần quan tâm hiện tượng kỳ lạ này khi thanh toán giao dịch và hạn chế mua và bán trong những phiên xác định giá Open ( ATO ), chính bới năng lực sai xu thế rất cao.

Source: https://mix166.vn
Category: Đầu Tư