Nhà khoa học Việt dùng rêu đo ô nhiễm kim loại nặng

GS.TS Lê Hồng Khiêm – người sử dụng rêu Barbula indica làm chỉ thị đo ô nhiễm không khí. Ảnh: NVCC

Hiện nay, để đo mức độ ô nhiễm không khí, Nước Ta đã kiến thiết xây dựng những trạm quan trắc tự động hóa. Nhược điểm của cách làm này là giá tiền cao, phải có kinh phí đầu tư hoạt động giải trí hàng năm, dễ bị hỏng do đặt ngoài trời, số liệu ô nhiễm chỉ dùng cho khu vực gần vị trí đặt trạm, sử dụng lâu số liệu sẽ không đúng mực … Tuy nhiên, số trạm lắp ráp không đáng kể, nhiều trạm đã bị ” chết “, nhiều tỉnh không có trạm đo nào. Một cách khác đo chất lượng không khí là dùng những máy đo cầm tay, nhưng độ đúng mực thấp, chỉ dùng trong những trường hợp có sự cố môi trường tự nhiên .GS.TS Lê Hồng Khiêm trăn trở tìm cách để vận dụng đại trà phổ thông cho toàn bộ những tỉnh thành và lại rẻ tiền. Sau nhiều năm điều tra và nghiên cứu, ông tìm ra câu vấn đáp là sử dụng thông tư rêu .Rêu là thực vật bậc thấp, không có biểu bì. Rễ của rêu là rễ giả, chất dinh dưỡng cho sự tăng trưởng của nó đa phần được hấp thụ từ không khí. Rêu hấp thụ hầu hết những sắt kẽm kim loại nặng và những nguyên tố vi lượng khác từ không khí và nước mưa. Phần trên của rêu tiếp xúc trọn vẹn với không khí nên có năng lực bắt những hạt bụi khí, giống những tấm lọc khí. Tính chất của lớp vỏ rêu làm cho những ion sắt kẽm kim loại thuận tiện thấm vào những tế bào. Cây rêu hoàn toàn có thể tăng trưởng thông thường ngay cả trong những môi trường tự nhiên ô nhiễm cao. Khi dùng cây rêu làm thông tư sinh học, hoàn toàn có thể xác lập được thời hạn nó tích góp những nguyên tố ( thường chỉ chọn phần rêu có tuổi 3 năm để nghiên cứu và phân tích ) .

Ở những nơi không có rêu tự nhiên mọc, nhóm sẽ dùng phương pháp treo các túi rêu (moss bag). Đây là rêu tự nhiên được lấy ở những vùng núi cao (thường là hơn 1.000 mét) và đảm bảo không có ô nhiễm kim loại nặng. Rêu này sẽ được may thành các túi và treo ở các vị trí cần khảo sát. Sau khoảng thời gian nhất định (1, 2 hoặc 3 tháng), các mẫu rêu sẽ được mang đi phân tích để xác định hàm lượng các nguyên tố kim loại nặng trong không khí.

Bản đồ ô nhiễm Asen tại Thành Phố Hà Nội từ 2017 – 2019 triển khai bằng thông tư rêu Barbula indica .GS Khiêm cho biết, dùng rêu để quan trắc không khí rất đơn thuần. Để biết chất lượng không khí của một điểm đơn cử, chỉ cần lấy mẫu rêu tại vị trí đó ( 200 gram / mẫu ), đưa về phòng thí nghiệm để nghiên cứu và phân tích xác lập hàm lượng của những nguyên tố có trong rêu. Trong nửa đường kính khoảng chừng 4 km sẽ phải có một mẫu. Ví dụ như ở TP. Hà Nội, để đo chất lượng không khí sẽ phải lấy mẫu tại khoảng chừng 50 vị trí, mỗi vị trí lấy 3-4 mẫu. Phương pháp này cho phép đo được 43 nguyên tố hóa học có trong không khí như asen, thủy ngân, chromi, silic, molypden …Để nghiên cứu và phân tích thành phần những nguyên tố hóa học trong rêu, nhóm sử dụng những giải pháp nghiên cứu và phân tích hạt nhân. Công nghệ này gồm nghiên cứu và phân tích kích hoạt nơtron, nghiên cứu và phân tích bằng phát xạ tia-X dùng chùm proton và nghiên cứu và phân tích huỳnh quang tia-X phản xạ toàn phần để xác lập thành phần trong rêu. Sau đó vận dụng chiêu thức thông kê để nghiên cứu và phân tích bộ số liệu về hàm lượng của những nguyên tố có trong những mẫu rêu. Cuối cùng là vận dụng quy mô toán học để xác lập nguồn phát thải những nguyên tố vào không khí tại khu vực điều tra và nghiên cứu .

Theo GS Khiêm, ngoài rêu Barbula Indica, có thể sử dụng các loại rêu khác. Tuy nhiên, cần phải có những nghiên cứu về khả năng hấp thụ các chất hóa học từ chúng. Từ kết quả nghiên cứu này, nhóm của GS Khiêm đã được tham gia vào dự án nghiên cứu ô nhiễm không khí dùng rêu quốc tế có trụ sở đặt tại Vương quốc Anh (The ICP Vegetation, https://icpvegetation.ceh.ac.uk/).

GS.TS Lê Hồng Khiêm cho biết, một trong những khó khăn vất vả của việc dùng rêu làm thông tư cho ô nhiễm không khí ở Nước Ta là chưa có những điều tra và nghiên cứu nâng cao về nghành nghề dịch vụ này. Các thiết bị nghiên cứu và phân tích ở Nước Ta chưa đạt được độ nhạy thiết yếu để xác lập đúng chuẩn hàm lượng những nguyên tố sắt kẽm kim loại nặng trong rêu. Để nghiên cứu và phân tích không khí trong rêu, cần đến những dụng cụ và hóa chất dùng để sản xuất mẫu, những máy nghiền mẫu, phòng làm mẫu siêu sạch, những tủ sấy, tủ nung, máy nén mẫu … chuyên sử dụng. ” Các thí nghiệm này nhóm điều tra và nghiên cứu sẽ hoàn thành xong trong thời hạn tới “, GS Khiêm cho biết .tin tức về những Chương trình khoa học và công nghệ tiên tiến vương quốc, xin liên hệ : – Văn phòng những Chương trình khoa học và Công nghệ vương quốc – Bộ Khoa học và Công nghệ. Địa chỉ : 113 – Trần Duy Hưng, CG cầu giấy, TP. Hà Nội. Điện thoại : ( 84.24 ) 3.5551.726 – Fax : ( 84.24 ) 3.5551.725. Email : [email protected]. Webiste : http://vpctqg.gov.vn

Tô Hội

Source: https://mix166.vn
Category: Công Nghệ