Jean-Jacques Rousseau – Wikipedia tiếng Việt - The first knowledge sharing application in Vietnam

Jean-Jacques Rousseau (, ;[1] tiếng Pháp: [ʒɑ̃ʒak ʁuso]; tiếng Việt: Ru-Xô,28 tháng 6 năm 1712 – 2 tháng 7 năm 1778), sinh tại Geneva, là một nhà triết học thuộc trào lưu Khai sáng có ảnh hưởng lớn tới Cách mạng Pháp 1789, sự phát triển của lý thuyết xã hội, và sự phát triển của chủ nghĩa dân tộc. Rousseau cũng có nhiều đóng góp cho âm nhạc cả trên phương diện lý luận và sáng tác. Ông cũng là người sáng tạo nên cách viết tiểu sử kiểu hiện đại với trọng tâm được đặt vào tính chủ thể. Ông cũng viết tiểu thuyết và đóng góp quan trọng cho trào lưu lãng mạn trong văn học.

Tiểu thuyết của Rousseau Émile hay là về giáo dục là một tuyệt tác nói về nền giáo dục công dân. Tiểu thuyết tình cảm Julie hay nàng Héloïse mới của ông có ý nghĩa rất quan trọng trong sự phát triển của văn học tiền lãng mạn[2] và văn học lãng mạn.[3] Các tác phẩm tự truyện của Rousseau – Những lời bộc bạch, đã mở đầu phong trào viết hồi ký hiện đại, và tác phẩm Les Rêveries du promeneur solitaire đã mở ra một phong trào vào cuối thế kỷ 18 được biết đến như là Thời đại nhạy cảm, với việc tập trung cao độ vào tính khách quan và cái nhìn hướng nội mà sau này đã trở thành một đặc trưng trong các tác phẩm văn học hiện đại sau này. Tác phẩm Bàn về sự bất bình đẳng và Các quan hệ xã hội là những tác phẩm kinh điển về tư duy chính trị và tư duy xã hội hiện đại.

Trong suốt thời gian của cuộc cách mạng Pháp, Rousseau là triết gia nổi tiếng nhất trong số những thành viên của câu lạc bộ Jacobin. Rousseau đã được an táng như một người anh hùng dân tộc ở điện Panthéon tại Paris năm 1794, 16 năm sau khi mất.

Bạn đang đọc: Jean-Jacques Rousseau – Wikipedia tiếng Việt

Rousseau sinh ra ở Geneve, lúc đó là một thành phố kiêm vương quốc và là một thành phần của Liên minh Tin lành trong liên bang Thụy Sĩ. Kể từ năm 1536, Geneva đã là vương quốc Huguenot và là cội nguồn của thần học Calvin. Năm thế hệ trước của Rousseau là ông cố Didier, một người bán sách hoàn toàn có thể đã xuất bản những tác phẩm Kháng Cách, để tránh bị Công giáo Pháp truy tố, đã chạy trốn tới Geneve vào năm 1549, tại đó ông đã trở thành một thương gia buôn rượu vang .Rousseau rất tự hào rằng cả mái ấm gia đình của ông đã từng là mái ấm gia đình trung lưu, có quyền bầu cử trong Geneva. Suốt cuộc sống, ông thường ký vào sách của mình những dòng chữ ” Jean-Jacques Rousseau, công dân Geneva ” .Geneve, trên kim chỉ nan, được quản trị một cách dân chủ nhờ những ” công dân ” phái mạnh có quyền biểu quyết. Những công dân này là một thiểu số dân số khi so sánh với những người nhập cư. Họ được nhắc đến như thể những ” dân cư “, dòng dõi của họ được gọi là ” người địa phương ” và vẫn không có quyền bầu cử. Thực tế, cả thành phố Geneva lúc đó được quản lý bởi một hiệp hội của vài mái ấm gia đình giàu sang với tên ” Hội đồng Hai Trăm “. Những mái ấm gia đình này trao quyền cho một nhóm 25 thành viên quản trị lấy từ những mái ấm gia đình trên, với tên là ” Tiểu Hội đồng ” .Có nhiều tranh luận chính trị trong Geneva gồm có cả những thương nhân. Nhiều cuộc luận bàn đã tranh luận về tính hợp pháp của quyền lực tối cao những Hội đồng trên có được, nội dung tranh luận thường bị giới cầm quyền chế giễu. Trong năm 1707, một người cải cách dân chủ tên Pierre Fatio phản ứng, nói rằng ” một quyền lực tối cao tối cao mà không có hành vi tương ứng thì chỉ là một ảo tưởng “. Fatio sau đó bị bắn theo lệnh của Tiểu Hội đồng. Cha của Jean-Jacques Rousseau, Isaac, lúc đó không xuất hiện trong thành phố, nhưng ông nội của Rousseau đã ủng hộ Fatio và đã phải trả giá .
Ngôi nhà nơi Rousseau được sinh ra – số 40, Grand Rue .Mua bán đồng hồ đeo tay đã trở thành một truyền thống lịch sử mái ấm gia đình khi cha của Rousseau – ông Isaac đến Geneva. Isaac tiếp quản doanh nghiệp của ông và cha mình, ngoại trừ một thời hạn rẽ ngang ngắn ngủi với công việc làm vũ sư. Isaac mặc dầu không nổi tiếng trong giới nghệ sĩ, nhưng ông đã được dạy dỗ chu đáo và là một tình nhân âm nhạc. ” Với tư cách là một thợ sửa đồng hồ đeo tay ở Geneva “, Rousseau đã viết, ” tôi là một người đàn ông hoàn toàn có thể được trình làng ở bất kể đâu, một thợ sửa đồng hồ đeo tay tại Paris thì chỉ thích hợp để chuyện trò về đồng hồ đeo tay “. [ 6 ] Trong năm 1699, Isaac đã dính vào bê bối chính trị khi cãi cự với một sĩ quan người Anh, người sau đó đã tuốt kiếm ra dọa ông. Sau khi những quan chức địa phương tới nơi, Isaac đã bị trừng phạt, vì Geneva đặc biệt quan trọng chăm sóc và gìn giữ những liên hệ của thành phố với sức mạnh quốc tế .Mẹ của Rousseau, Suzanne Bernard Rousseau, là một người phụ nữ xuất thân từ những tầng lớp quý tộc. Bà được ông chú Samuel Bernard, một giáo sĩ Calvin nuôi dưỡng. Ông chú Bernard này chăm nom Suzanne sau khi cha cô – Jacques ( người đã gặp rắc rối với pháp lý và những quan chức tôn giáo vì đã gian dâm và có một tình nhân ) chết sớm khi mới ngoài 30 tuổi. Trong năm 1695, Suzanne đã phải đối lập những lời buộc tội bà đã đến một nhà hát dưới ngụy trang như một phụ nữ nông dân để bà hoàn toàn có thể ngắm nhìn M. Vincent Sarrasin, người mà bà thích mặc dầu anh ta đã có mái ấm gia đình. Sau phiên tòa xét xử, bà đã bị cấm không khi nào được lại gần ông ta nữa. Bà đã kết hôn với cha của Rousseau ở tuổi 31. Em gái của Isaac đã kết hôn với anh trai của Suzanne tám năm trước đó, sau khi cô ấy có thai và họ đã bị Hội đồng thành phố trừng phạt. Đứa bé đã chết ngày sau khi sinh. Sau này, Rousseau khi còn là một cậu bé đã được người lớn trong nhà kể một câu truyện cổ tích về hai cuộc hôn nhân gia đình trên — một câu truyện về tình yêu tuổi trẻ đã bị hai gia tộc khước từ nhưng tình yêu đã thắng lợi nhờ lòng trung thành với chủ và kết cuộc là hai cuộc hôn nhân gia đình phối hợp hai gia tộc Rousseau được tổ chức triển khai trong cùng một ngày. Rousseau không khi nào biết được được thực sự là trọn vẹn khác hẳn .Rouseau rời Geneva năm 1728 sau nhiều năm học việc nghề thư ký và tới TP. hà Nội Paris năm 1742. Là thư ký cho Đại sứ Pháp tại Venezia từ 1743 – 1744. Sau đó ông về Pháp và có năm con với Thérèse Levasseur nhưng ông đều bỏ cho trại trẻ mồ côi nuôi. Trong thời hạn này ông làm bạn với Diderot và có góp phần cho tập Bách khoa thư với những bài về âm nhạc và quan trọng nhất là bài về kinh tế tài chính chính trị viết năm 1755 .

Năm 1754, Rousseau quay về Geneva và bắt đầu cho ra đời tác phẩm Đối thoại về Nguồn gốc và Cơ sở của Sự Bất bình đẳng của Con người năm 1755. Do viết nhiều tiểu thuyết đả kích tôn giáo, ông buộc phải rời sang Bern và Mộtiers (Thụy Sĩ), nơi ông viết Đề án Hiến pháp cho đảo Corse và tiếp tục phải tị nạn với nhà triết học David Hume tại Anh Quốc. Ông về Pháp năm 1767 và cưới Thérèse năm 1768, đến 1770 ông trở về thủ đô Paris. Ông tiếp tục viết nhưng các tác phẩm chỉ được xuất bản sau khi ông qua đời vì xuất huyết não vào ngày 2 tháng 7 năm 1778.

Mục lục bài viết

Tự nhiên và xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Rousseau nhận thấy có sự phân loại về thực chất giữa xã hội và thực chất tự nhiên của con người. Ông cho rằng loài người là tốt về thực chất nếu sống ở trạng thái tự nhiên và rằng con người bị tha hóa bởi chính xã hội. Ông cho xã hội là tự tạo và sự tăng trưởng nhờ vào lẫn nhau trong xã hội là cản trở so với chất lượng đời sống của loài người .

Trong “Đối thoại giữa Khoa học và Nghệ thuật“, Rousseau tranh luận rằng cả khoa học và nghệ thuật đều không bổ ích cho con người. Tiếp theo, trong Bàn về Bất bình đẳng, ông tiếp tục theo vết tiến trình tha hóa của loài người từ trạng thái tự nhiên nguyên thủy lên xã hội hiện đại. Khi loài người buộc phải gắn kết với nhau chặt chẽ hơn, cũng là khi loài người trải qua quá trình ngày càng phụ thuộc lẫn nhau do phân chia lao động và dẫn đến bất bình đẳng, và do vậy cần phải có khế ước xã hội..

Học thuyết chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Xem thêm: Tiền ảo là gì? Tìm hiểu về đồng tiền ảo và thị trường Crypto
Khế ước Xã hội
[sửa|sửa mã nguồn]

Khế ước xã hội là tác phẩm phác họa trật tự chính trị hợp lý của ông. Xuất bản năm 1762, tác phẩm đã có nhiều ảnh hưởng tới triết học phương Tây. Rousseau cho rằng trạng thái tự nhiên bị tha hóa trở thành một tình trạng dã man không còn luật pháp hay đạo đức, nên loài người cần một thể chế để tồn tại, vì bên cạnh sự cạnh tranh lẫn nhau, loài người cũng phụ thuộc vào nhau. Theo Rousseau, bằng cách sát cánh bên nhau thông qua một khế ước xã hội và từ bỏ các quyền tự nhiên, cá nhân sẽ giải thoát cả hai áp lực nói trên, tức là vẫn tồn tại và vẫn tự do. Bởi vì khi đã trao quyền lực cho những người đại diện cho nguyện vọng và ý chí chung của quảng đại quần chúng, thì chính điều này đảm bảo cho cá nhân khỏi bị lệ thuộc vào ý chí của các cá nhân khác.

Mặc dù ông cho rằng chủ quyền lãnh thổ phải thuộc về nhân dân, nhưng ông lại phân biệt chủ quyền lãnh thổ và chính quyền sở tại. Chính quyền là người thực thi chủ quyền lãnh thổ, tức ý chí và nguyện vọng chung của quảng đại quần chúng. Tuy chính quyền sở tại chỉ là một phần nhỏ trong dân chúng, nhưng lại là những người nắm vững pháp lý nhất, họ chính là những quan tòa – những người áp đặt việc thực thi ý chí nguyện vọng chung của dân chúng. Ông cho rằng pháp luật phải do dân chúng trực tiếp lập ra, thay vì được lập ra trải qua những cơ quan đại diện thay mặt .

Quan điểm giáo dục của Rousseau được thể hiện qua cuốn tiểu thuyết Emile (Ê-min). Trong đó Emile trải qua giai đoạn giáo dục đầu tiên đến năm 12 tuổi, giáo dục giai đoạn này về bản chất là hoàn toàn tự nhiên. Giai đoạn hai từ 12 đến 16 là giai đoạn lý tính bắt đầu phát triển. Và giai đoạn cuối cùng là từ 15 tuổi trở đi để đứa trẻ tiếp tục phát triển thành người lớn. Ông cho rằng mục đích của giáo dục là học cách sống và điều này có thể đạt được khi có người bảo trợ chỉ dẫn con đường đi để có cuộc sống tốt đẹp.

Tuy nhiên, quan điểm của Rousseau cho giáo dục trẻ nhỏ nữ lại không như vậy. Sophie, tình nhân của Emile, được giáo dục để tuân theo sự chỉ bảo của chồng, trong khi Emile được giáo dục để tự quyết định hành động lấy đời sống của mình .
Từng cải sang Công giáo Rôma lúc còn trẻ rồi quay trở lại với nền giáo thuyết Calvin khổ hạnh của cố hương Geneva như một phần trong tiến trình cải cách luân lý của mình, Rousseau – xuyên suốt quãng đời còn lại – duy trì việc tuyên tín triết lý tôn giáo đó và coi John Calvin là một nhà lập pháp tân tiến. [ 7 ] Tuy vậy, những quan điểm về tôn giáo được trình diễn trong những tác phẩm triết học của ông hoàn toàn có thể khiến 1 số ít người ấn tượng rằng chúng đối nghịch với giáo lý của cả Công giáo và chủ thuyết Calvin .

Tuy nhiên, vào thời đó, sự tán thành khoan dung tôn giáo mạnh mẽ của Rousseau, như được thể hiện qua vị mục sư xứ Savoyard trong cuốn Émile, đã bị suy diễn là ủng hộ cho chủ nghĩa lãnh đạm – một lạc thuyết, dẫn đến việc sách của ông bị lên án ở cả Geneva theo Calvin thuyết và Paris theo Công giáo. Việc ông khẳng định trong Khế ước xã hội rằng các môn đệ đích thực của Đức Giêsu sẽ không là những công dân tốt có thể là lý do khác cho việc lên án ông ở Geneva.

Không giống với các triết gia Khai sáng triệt để khác, Rousseau khẳng định sự cần thiết của tôn giáo. Nhưng ông bác bỏ giáo lý về tội nguyên tổ, điều đóng vai trò quan trọng trong chủ thuyết Calvin (trong Émile, Rousseau viết “không có sự lầm lạc nguyên thủy trong trái tim con người”).[8]

Vào thế kỷ 18, nhiều nhà thần giáo tự nhiên coi Thiên Chúa chỉ thuần túy là một đấng tác tạo thiên hà trừu tượng và phi vị cách, mà họ xem giống như một cỗ máy khổng lồ. Thần giáo tự nhiên của Rousseau độc lạ với kiểu thường thì trong tính xúc cảm nồng nhiệt của nó. Ông nhận thấy sự hiện hữu của Thiên Chúa qua tạo vật của ngài, gồm có loài người – mà tách khỏi ảnh hưởng tác động gây hại của xã hội – thì tốt đẹp, do tại Thiên Chúa thì tốt đẹp. Việc Rousseau kết nối một giá trị niềm tin cho vẻ đẹp của tự nhiên đã thôi thúc thái độ của chủ nghĩa lãng mạn thế kỷ 19 hướng về tự nhiên và tôn giáo .

Rousseau thấy phiền não rằng quan điểm thần giáo tự nhiên của mình bị lên án quá mạnh, trong khi những người trong nhóm philosophes vô thần hơn thì lại được lờ đi. Ông tự biện hộ trước những người chỉ trích quan điểm tôn giáo của ông trong “Thư gửi Christophe de Beaumont, Tổng giám mục Paris, trong đó ông khẳng định rằng tự do thảo luận về các vấn đề tôn giáo về bản chất thì có tính tôn giáo hơn so với nỗ lực áp đặt niềm tin bằng vũ lực.”[9]

Rousseau có ảnh hưởng lớn đến cuộc Cách mạng Pháp, mặc dù ý tưởng chủ quyền thuộc về toàn thể nhân dân được thực hiện qua hình thức đại diện thay vì trực tiếp. Ông cũng là một trong những tác giả đầu tiên phê phán thể chế tư hữu và được xem là bậc tiền bối của chủ nghĩa xã hội hiện đại và chủ nghĩa cộng sản khoa học. Ông cũng là người sớm đặt câu hỏi liệu ý chí nguyện vọng của đa số liệu có phải lúc nào cũng đúng và mục tiêu của chính quyền theo ông là phải đảm bảo tự do, bình đẳng và công bằng cho tất cả cho dù có phải là ý chí của đa số hay không. So với các nhà khai sáng đương thời như Voltaire và Montesquieu, tư tưởng chính trị của Rousseau cấp tiến hơn.

Xem thêm: Tiền ảo là gì? Tìm hiểu về đồng tiền ảo và thị trường Crypto

Ông cũng cho rằng nguyên tắc cơ bản của triết học chính trị là chính trị và đạo đức không được tách rời. Khi nhà nước không triển khai đúng theo giá trị đạo đức thì cũng không hề triển khai đúng những công dụng của mình và cũng không hề có quyền lực tối cao so với một cá thể được nữa. Nguyên tắc quan trọng thứ hai là tự do mà nhà nước được lập ra để gìn giữ .Quan niệm về giáo dục của Rousseau mà trong đó đối tượng người tiêu dùng của giáo dục chính là những đứa trẻ mạnh khỏe cả về sức khỏe thể chất và niềm tin, cũng như việc ông không xem trọng sự thiết yếu của giáo dục qua sách vở, cũng như việc ông nhấn mạnh vấn đề sự thiết yếu phải giáo dục xúc cảm cho trẻ nhỏ trước khi giáo dục lý tính đã là tiền đề cho triết lý giáo dục văn minh đặt trẻ nhỏ làm TT .Các tác phẩm của Rousseau đều biểu lộ rằng vạn vật thiên nhiên giúp con người hình thành nên thực chất của mình, giúp con người thống nhất để vượt qua sự tù đày và giam giữ của xã hội. Chính vì thế, ông khẳng định chắc chắn sự thiết yếu của việc con người về với tự nhiên, sự thiết yếu đặt con người ở nơi nằm ngoài những ràng buộc của xã hội và những định kiến của văn minh. Và như vậy, ý tưởng sáng tạo của ông chính là Chủ nghĩa Lãng mạn, mặc dầu chính bản thân ông xem mình là người của trào lưu Khai sáng .