Mỹ học là gì?

MỸ HỌC LÀ GÌ?

Quá trình xác định đối tượng của mỹ học trong lịch sử

Mỹ học với tính cách là một hình thái ý thức xã hội đã xuất hiện từ thời kỳ thượng cổ. Thời kỳ, mà lịch sử tư tưởng của nhân loại về cơ bản là những ý niệm sơ khai về chuẩn mực đạo đức và tín ngưỡng. Đó cũng là những quan niệm của chúng ta ngày nay về “Nghệ thuật hang động”[1].

Mỹ học là một bộ phận lý luận của triết học gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của triết học từ thời kỳ cổ đại. Đến thế kỷ XVIII, mỹ học tách khỏi triết học trở thành một khoa học độc lập.

Thuật ngữ “Mỹ học” đã có nguồn gốc trong ngôn ngữ Hy Lạp, xuất phát từ chữaisthetikos – có nghĩa là “cảm giác”, là “tính nhậy cảm”; hoặc: “có quan hệ với cảm thụ cảm tính”. Thực ra aisthetikos có hai nghĩa: thứ nhất, thường được giải thích là nhận thức cảm tính, thứ hai cũng được giải thích là nhận thức cảm tính, nhưng là nhận thức cảm tính của sự xúc động (rung động cảm xúc).

Tư tưởng mỹ học Hy Lạp sinh ra nhằm mục đích khám phá thực tiễn nghệ thuật và thẩm mỹ thời đại của mình về mặt lý luận. Cho đến khi Open những quan điểm thẩm mỹ và nghệ thuật tiên phong, thẩm mỹ và nghệ thuật Hy Lạp cổ đại đã đạt đến trình độ cao. Hầu như tổng thể những kiểu thế giới quan mỹ học sau này đều sinh ra từ triết lý triết học – mỹ học Hy Lạp cổ đại .Đến thời trung cổ, thời kỳ thần quyền tôn giáo là sự thống trị tuyệt đối của thần học, nghệ thuật và thẩm mỹ chính thống chịu ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ của tôn giáo. Trong thẩm mỹ và nghệ thuật, người ta đã tìm cách cố gắng nỗ lực biện luận cho quốc tế vật phẩm có quyền được làm khách thể, biểu lộ trực tiếp quyền lực tối cao của Đức Chúa Trời. Đó là tư tưởng của Tômát Đacanh, khi ông khẳng định chắc chắn : “ Mọi sinh vật được sinh ra đều làm Chúa vui sướng, chính bới mọi thứ đang sống sót đều theo ý Chúa ” .Thời kỳ phục hưng, – thời kỳ mà Ph. Ăngghen đã gọi là thời kỳ của “ một cuộc đảo lộn tân tiến lớn nhất ”. Nền văn hoá phục hưng sinh ra trên cơ sở thời kỳ tiền tư bản, còn nhu yếu khai thác kho tàng những ý niệm cổ đại là do những nhu yếu trong thực tiễn của sự tăng trưởng xã hội, chứ không phải chỉ là Phục hồi giản đơn nền văn hoá thẩm mỹ và nghệ thuật cổ đại Hy Lạp .Đặc điểm cơ bản của sự tăng trưởng mỹ học thời kỳ phục hưng là tìm cách tách mỹ học ra khỏi triết học. Bởi vì, mỹ học đã tăng trưởng thành một phương diện cơ bản của nghệ thuật và thẩm mỹ, do chính những văn nghệ sỹ đề xuất kiến nghị để xử lý yếu tố cái đẹp, xử lý phương hướng sáng tác, coi đó như một công cụ quan trọng để đấu tranh giải phóng con người, vì sự tân tiến của xã hội .Những ý niệm cơ bản của quốc tế quan nhân văn thời kỳ này, thực ra là ca tụng con người, tán dương đời sống trần gian, minh oan cho nhục cảm, niềm tin vào tiềm năng phát minh sáng tạo vô biên của cá thể, chăm sóc đến tự nhiên. Lý tưởng của những nhà nhân văn chủ nghĩa là một cá thể trọn vẹn tự do, tăng trưởng hòa giải, nhạy cảm và dữ thế chủ động, với tầm vóc khổng lồ và những hứng thú lớn lao. Đó là những nhà tư tưởng Lêônađờvanhxi, Raphaen, Mikenlănggiơ. Điều đó, chứng tỏ rằng nghề bằng tay thủ công đã tách ra khỏi nghệ thuật và thẩm mỹ, và phương diện triết lý của thẩm mỹ và nghệ thuật đã được đặc biệt quan trọng tôn vinh .Từ thời kỳ phục hưng trở đi, mỹ học không chỉ từ triết học ảnh hưởng tác động vào văn học thẩm mỹ và nghệ thuật mà ngược lại, sự tăng trưởng của văn học nghệ thuật và thẩm mỹ, tự nó yên cầu những khái quát riêng của chính nó, do nó đề xuất kiến nghị. Và những khái quát này ra nhập vào mỹ học, mà bản thân những nguyên tắc chung của triết học không giải đáp được những yếu tố riêng của đời sống nghệ thuật và thẩm mỹ, của nghệ thuật và thẩm mỹ. Mặt khác, sự phân ngành của khoa học cụ thể ra khỏi triết học như một nhu yếu tất yếu của sự tăng trưởng khoa học, dẫn đến triết học và những khoa học trở thành những khoa học độc lập, trong đó có mỹ học .

Chính những lý do trên, sự phát triển tự thân của mỹ học và việc xác định đối tượng nghiên cứu của nó là một nhu cầu khách quan. Baumgácten một giáo sư người Đức đã đưa ra khái miện mỹ học vào năm 1735. Ông cũng xuất phát từ chữ: aisthetikos để tạo ra thuật ngữ “Aesthetics”, có nghĩa là “học thuyết về các cảm giác” hoặc “lý luận về sự thụ cảm thẩm mỹ”. Ông cho rằng, mỹ học là một khoa học có nhiệm vụ nghiên cứu những đặc điểm của con đường nhận thức thế giới bằng cảm xúc, để phân biệt với các hình thái khác của hoạt động nhận thức như triết học, khoa học.

Sau Baumgácten, vấn đề đối tượng của mỹ học vẫn còn là vấn đề được tranh luận và được phát triển thêm.

Trong lịch sử vẻ vang mỹ học, về cơ bản có hai quan điểm :Thứ nhất – mỹ học là khoa học về cái đẹp ?Có thể coi đây là một định nghĩa có tính truyền thống lịch sử và ngắn gọn nhất. Dù định nghĩa này không được rất đầy đủ và đúng mực, nhưng nó được coi là điểm xuất, là một cơ sở lý luận trong việc điều tra và nghiên cứu đối tượng người tiêu dùng của mỹ học. Bởi vì, cái đẹp là một phạm trù TT của mỹ học. Có thể coi đó là một định nghĩa mỹ học theo nghĩa hẹp, nhưng thực ra nội dung của nó không đủ xác lập những nội dung cơ bản trong đối tượng người tiêu dùng của mỹ học .Mỹ học không chỉ nghiên cứu và điều tra cái đẹp mà còn điều tra và nghiên cứu những hiện tượng kỳ lạ nghệ thuật và thẩm mỹ khách quan khác như cái xấu, cái bi, cái hài, cái cao quý, cái thấp hèn. Vấn đề quan trọng hơn là mỹ học phải điều tra và nghiên cứu mối quan hệ biện chứng giữa những hiện tượng kỳ lạ nghệ thuật và thẩm mỹ khách quan đó với tính cách là khách thể nghệ thuật và thẩm mỹ và mặt chủ quan của những mối quan hệ này – đó là chủ thể thẩm mỹ và nghệ thuật .Nghiên cứu chủ thẩm mỹ và nghệ thuật không chỉ nghiên cứu và điều tra tình cảm – thị hiếu và lý tưởng thẩm mỹ và nghệ thuật mà còn phải nghiên cứu và điều tra năng lượng cảm thụ – nhìn nhận và phát minh sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ theo những qui luật của cái đẹp. Vì vậy, hoàn toàn có thể định nghĩa mỹ học là khoa học về mối quan hệ nghệ thuật và thẩm mỹ của con người với hiện thực ?Thứ hai – mỹ học là triết học về thẩm mỹ và nghệ thuật ?Khuynh hướng này cho rằng đối tuợng của mỹ học là triết học về thẩm mỹ và nghệ thuật, là những nghiên cứu và điều tra những qui luật chung nhất của thẩm mỹ và nghệ thuật như một hình thức đặc trưng phản ánh hiện thực. Quan điểm này nghiên cứu và điều tra nghệ thuật và thẩm mỹ chỉ đơn thuần về phương diện nhận thức hơn là thực chất nghệ thuật và thẩm mỹ của nghệ thuật và thẩm mỹ với tính cách mỹ học về nghệ thuật và thẩm mỹ chỉ là một bộ phận lý luận của triết học .

Nghệ thuật không chỉ là đối tượng nghiên cứu của triết học, văn hoá học mà còn là đối tượng khoa học của mỹ học, nghệ thuật học. Đối với mỹ học, nghệ thuật là hình thái cao nhất của quan hệ thẩm mỹ với hiện thực, nghệ thuật mới là đối tượng của mỹ học.

Nghiên cứu hình thái cao nhất của quan hệ nghệ thuật và thẩm mỹ, một mặt sẽ làm sáng tỏ thực chất, đặc trưng của quan hệ nghệ thuật và thẩm mỹ nói chung ; mặt khác, chỉ hoàn toàn có thể hiểu rõ thực chất và đặc trưng, vai trò của nghệ thuật và thẩm mỹ khi xét nó trong hàng loạt quan hệ thẩm mỹ và nghệ thuật của con người. Vì vậy, hoàn toàn có thể định nghĩa mỹ học là khoa học về quan hệ thẩm mỹ và nghệ thuật của con người với hiện thực nói chung và về nghệ thuật và thẩm mỹ như một hình thái cao nhất của những quan hệ nghệ thuật và thẩm mỹ ?Thông qua những yếu tố trên, tất cả chúng ta nhận thấy quy trình xác lập đối tượng người tiêu dùng điều tra và nghiên cứu của mỹ học trong lịch sử dân tộc có nhiều quan điểm khác nhau về những mặt quan hệ của quan hệ thẩm mỹ và nghệ thuật. Song, về cơ bản là ý niệm giống hệt đối tượng người dùng của mỹ học là khoa học về cái đẹp hay khoa học triết học về thẩm mỹ và nghệ thuật .

Mỹ học đại cương 

Source: https://mix166.vn
Category: Thuật Ngữ