Thủ môn (bóng đá) – Wikipedia tiếng Việt

Trong bóng đá, thủ môn (trong tiếng Anh gọi là GK, viết tắt của Goalkeeper) là cầu thủ đứng ở vị trí cuối cùng của hàng hậu vệ giữa hàng tấn công của đối phương và khung thành/hàng phòng ngự của đội mình. Vai trò chính của thủ môn là bảo vệ khung thành đội nhà và ngăn cản đối phương ghi bàn thắng. Thủ môn là cầu thủ duy nhất trong đội được phép chạm bóng bằng bàn tay và cánh tay trong trận đấu (chỉ giới hạn trong khu cấm địa của đội nhà). Mỗi đội phải có 1 thủ môn trong cả trận đấu nếu như thủ môn không cản phá hay mắc những sai lầm không đáng có và không cứu thua những cú sút của các tiền đạo
hay vị trí của các cầu thủ đối phương thì thủ môn sẽ bị thủng lưới và nhận một bàn thua và nhiều bàn thua hơn. Nếu thủ môn bị buộc phải rời sân do chấn thương hoặc đuổi khỏi sân, 1 cầu thủ khác phải trấn giữ khung thành, khi đội bóng không còn thủ môn nào khác để thay thế hoặc/và đã sử dụng hết lần thay người. Vị trí thủ môn có thể được thay thế nếu trong trường hợp có lệnh thay người. Thủ môn thường phải mặc màu áo khác với các cầu thủ khác trong đội nhà, đội khách, trọng tài và thủ môn của đối phương.

Thủ môn thường được viết tắt là TM trong tiếng Việt hoặc GK trong các trận đấu quốc tế (do chữ Goalkeeper trong tiếng Anh) trong danh sách ra sân, tường thuật trận đấu, và ghi chú trên tivi. Trong tiếng Việt còn được gọi là thủ thành, người trấn giữ khung thành, hay người gác đền.

Khi gắn số cho cầu thủ trong đội bóng, nếu mạng lưới hệ thống số áo không được sử dụng, thì số 1 thường để dành cho thủ môn. Nhưng 1 số ít ngoại lệ đặc biệt quan trọng ví dụ như có Ubaldo Fillol, mặc số áo 5 và 7 tại Giải vô địch bóng đá quốc tế 1978 và 1982, hoặc như thủ môn Đặng Văn Lâm của đội tuyển bóng đá vương quốc Nước Ta mặc áo số 23 tại Giải vô địch bóng đá Khu vực Đông Nam Á 2018, Cúp bóng đá châu Á 2019, Cúp Nhà vua Vương Quốc của nụ cười 2019, Vòng loại World Cup 2022, …. Những số áo thông dụng nhất cho những thủ môn để gắn lên áo hoàn toàn có thể kể đến là số 1, 12, 13, 22, 23, ….Những thủ môn xuất sắc nhất quốc tế lúc bấy giờ : Alisson, Ter Stegen, Jan Oblak, David de Gea, Keylor Navas, Ederson, Kepa, Edouard Mendy, Gianluigi Buffon, Samir Handanović, Manuel Neuer, Thibaut Courtois, Gianluigi Donnarumma và Kasper Schmeichel ….
Bóng đá, cũng giống như nhiều môn thể thao khác, đã có rất nhiều đổi khác về giải pháp, tạo ra một số ít vị trí và vô hiệu một số ít vị trí khác. Tuy nhiên, thủ môn là vị trí duy nhất không khi nào biến hóa từ khi luật bóng đá sinh ra. Mặc dù trong những ngày tiên phong khi bóng đá còn chưa có tổ chức triển khai, tính mạng lưới hệ thống có số lượng giới hạn hoặc không sống sót và ý tưởng sáng tạo chính là toàn bộ những cầu thủ trên sân cùng tiến công và cùng phòng thủ, thì nhiều đội cũng đã cắt cử một số ít thành viên chơi như 1 thủ môn .Những miêu tả tiên phong về những đội bóng đá với cầu thủ có vị trí được Richard Mulcaster kể lại từ năm 1581, tuy nhiên, ông không nhắc đến thủ môn. Mãi đến năm 1602 thì Cornish Hurling mới nhắc đến việc bảo vệ gôn. Theo Carew : ” họ cắm hai bụi cây xuống đất, cách nhau khoảng chừng tám hoặc mười foot ; và đối lập nó, cách đó khoảng chừng 200 hay 240 feet, và họ gọi là ” gôn “. Một trong hay cái này được chọn bằng rút thăm cho một bên, còn phía kia cho đối thủ cạnh tranh. Tại đó họ phân cho người bảo vệ, hai người cản ném tốt nhất “

Những miêu tả về việc ghi bàn có trong văn học Anh từ thế kỷ thứ mười sáu, ví dụ trong vở kịch The Blind Beggar of Bethnal Green (Tên ăn xin mù của Bethnal Green) của John Day (diễn vào khoảng 1600; xuất bản vào 1659): “Tôi sẽ ghi bàn tại trò camp-ball” (một loại bóng đá cực kỳ bạo lực, phổ biến ở Đông Anglia). Cũng trong một bài thơ vào năm 1613, Michael Drayton đã nói rằng “when the Ball to throw, And drive it to the Gole, in squadrons forth they goe”. Dường như chắc chắn rằng bất cứ trò chơi nào có khung thành, là ở đó một loại thủ môn cũng phải tồn tại. David Wedderburn đã nói đến từ “giữ gôn” vào năm 1633 (tuy nhiên, nó không đồng nghĩa với cách gọi ngày nay. Vì thủ môn là một vị trí cố định trên sân còn “giữ gôn” thì bất cứ ai đứng gần khung thành cũng có thể làm nhiệm vụ này; ông ta đã dùng từ Latinh “metum” có nghĩa là vật đánh dấu đoạn cuối của một cuộc đua ngựa).

Ban đầu, thủ môn thường chơi giữa 2 cột gôn và có rất ít sự linh động, trừ khi họ cản phá cú sút của đối phương. Sau nhiều năm, do sự biến hóa về phương pháp và chiêu thức tranh tài, thủ môn khởi đầu có vai trò tích cực hơn trong trận đấu. Luật chơi nguyên thủy cho phép thủ môn cầm bóng tại phần sân nhà của đội mình. Nó đã được xem lại vào năm 1912, hạn chế sử dụng tay chỉ tại vòng cấm địa và khung thành .Vào năm 1992, Hội đồng Thế giới đã đổi khác luật bóng đá trong đó có cả sự đổi khác so với vị trí thủ môn. Đáng quan tâm là luật chuyền về, cấm thủ môn cầm bóng bằng tay khi nhận 1 đường chuyền về của đồng đội được thực thi không phải bằng đầu, vai hoặc ngực. Do đó, toàn bộ những thủ môn cần phải rèn luyện năng lực khống chế bóng bằng chân của mình .

Vị trí chung và kỹ thuật chơi[sửa|sửa mã nguồn]

Vị trí thủ môn là vị trí đặc biệt quan trọng nhất trên sân. Không giống như những cầu thủ khác, thủ môn có quyền đụng bóng bằng bất kỳ bộ phận nào của khung hình miễn là họ đứng trong vòng cấm địa của đội nhà, ở ngoài vòng đó, thủ môn không được phép dùng bàn tay hoặc cánh tay để chơi bóng .

Mặc dù thủ môn có một số đặc quyền trong luật bóng đá, ngoài việc dùng tay trong vòng cấm địa, họ cũng vẫn phải tuân theo cùng luật lệ như tất cả các cầu thủ khác.

Thủ môn ảnh hưởng tác động đến lối chơi và tiến công[sửa|sửa mã nguồn]

Một số thủ môn đã bị nhận thẻ đỏ trực tiếp khi phạm lỗi với tiền đạo đối phương khiến họ bị chấn thương khi dâng cao tiến công trong vòng cấm địa. Một cầu thủ đã bị chấn thương vĩnh viễn phải từ bỏ sự nghiệp khi bị thủ môn đối phương xoạc bóng gãy xương chân trong một pha dâng cao tiến công .

Thủ môn không bị yêu cầu phải ở trong vòng cấm địa. Họ có thể chơi ở bất cứ đâu trên sân, và họ thường đóng vai trò là 1 hậu vệ tăng cường trong một số tình huống của trận đấu. Các thủ môn René Higuita của Colombia, Jorge Campos của México và Bruce Grobbelaar của Liverpool là những thủ môn có đôi chân khá điêu luyện và họ thường chơi ở phía ngoài khu cấm địa. Một số thủ môn thậm chí còn ghi bàn bằng những cú phát bóng xa, hoặc lao lên cuối sân của đối phương để tạo ra lợi thế về số cầu thủ. Kiểu lao lên này rất mạo hiểm, và chỉ thường được thực hiện vào cuối trận, để ghi bàn vào những phút cuối (thường khi đội nhà của thủ môn đó bị thiếu người và thường chỉ khi cách biệt về tỷ số là không quan trọng). Kiểu chơi này hiếm khi thành công, mặc dù đã có những thủ môn như Michelangelo Rampulla, Jens Lehmann, Peter Schmeichel, Mart Poom, Marco Amelia, Andrés Palop, Brad Friedel, Massimo Taibi và Mark Crossley, Alisson,… đã ghi bàn từ những tình huống như thế.

Trong một số ít trường hợp thậm chí còn còn hiếm hơn, thủ môn hoàn toàn có thể được ghi bàn thắng từ pha phát bóng mà không hề lường trước, thường là khi trái bóng bay đập đất khiến cho thủ môn đối phương không hề chụp được bóng. Paul Robinson và Pat Jennings đều đã ghi bàn trong những trường hợp như vậy, và cũng thật trùng hợp là họ đều chơi cho Tottenham Hotspurs. Một trường hợp khác xảy ra tại trận bán kết giải SEA Games 2003 giữa hai đội Nước Ta và Malaysia, thủ môn Syamsuri Mustafa của Malaysia cũng ghi 1 bàn thắng từ pha phát bóng ở vòng cấm sân nhà .Những thủ môn khác cũng trở nên nổi tiếng với những quả đá phạt ; ví dụ, thủ môn José Luis Chilavert là thủ môn duy nhất từ trước tới nay ghi được 1 cú hat trick ( 3 bàn trong 1 trận đấu ), đều bằng những cú đá penalty. Anh cũng là 1 chuyên viên đá phạt. Fabio Dos Santos của đội Đồng Tâm Long An trở thành thủ môn tiên phong ghi bàn ở AFC Champions League. Rogério Ceni đã ghi rất nhiều bàn thắng, tổng số 100 lần ( tính đến ngày 27 tháng 3 năm 2011 ) bằng những quả đá phạt trực tiếp và đá penalty [ 1 ] .

Dụng cụ và quần áo[sửa|sửa mã nguồn]

Thủ môn phải mặc áo đấu phân biệt trọn vẹn so với những cầu thủ khác và thường thì với cả trọng tài, vì đây là lao lý của FIFA. Một số thủ môn rất dễ nhận ra vì cách ăn mặc của họ, như Lev Yashin, có tên thân thiện là ” Nhện Đen ” ( Black Spider ) vì bộ đồ toàn màu đen của ông, hoặc Jorge Campos, nổi tiếng vì bộ áo tranh tài màu mè sặc sỡ. Quần áo thủ môn thường là màu xanh lá cây, vàng sáng, cam, ghi bạc hoặc những sắc tố khác, ….Phần lớn thủ môn cũng đeo găng tay thủ môn để tăng độ dính với quả bóng, và để bảo vệ họ khỏi bị thương. Hiện nay có những loại găng tay được phong cách thiết kế để chống chấn thương như trật ngón tay. Việc đeo găng không bắt buộc trong bóng đá, tuy nhiên do tính ma sát khi bắt bóng nên hiếm khi thủ môn vào sân mà không có nó trong những trận đấu chuyên nghiệp. Tuy nhiên họ hoàn toàn có thể bỏ nó trong loạt sút luân lưu. Trước đây thủ môn thường bắt bóng bằng tay trần từ những năm bóng đá mới sinh ra cho đến khoảng chừng thập niên 50 của thế kỷ XX .Petr Čech phải mang 1 miếng bảo vệ đầu ( sau này đã trở thành hình tượng của anh cho đến khi giải nghệ ) sau khi bị chấn thương nứt sọ tại một trận đấu thuộc Giải Ngoại hạng Anh, sau khi va chạm với Stephen Hunt trong trận đấu giữa Chelsea và Reading năm 2006. Điều tương tự như cũng từng xảy ra với thủ môn Ederson của Manchester City F.C. khi bị cầu thủ Sadio Mané của Liverpool cao chân đạp thẳng vào mặt trong một trận đấu cũng tại Ngoại hạng Anh năm 2017. Thủ môn hoàn toàn có thể được trao băng đội trưởng vừa trấn giữ khung thành vừa chỉ huy đồng đội. Một số ví dụ hoàn toàn có thể kể đến như thủ môn Oliver Kahn, Dino Zoff, Manuel Neuer, … và 1 số ít thủ môn khác .

Thủ môn là nhân tố quan trọng trong loạt sút luân lưu. Kỉ lục về số lần cản phá penalty thành công được nắm giữ bởi thủ môn Helmuth Duckadam của câu lạc bộ FC Steaua Bucureşti và Ciaran Kelly của Sligo Rovers F.C. Duckadam đã cản được 4 quả phạt đền trong trận chung kết cúp C1 châu Âu gặp FC Barcelona vào ngày 7 tháng 5 năm 1986.[cần dẫn nguồn]
Kelly ngăn chặn liên tiếp 4 quả penalty trong trận chung kết cúp Ford FAI giữa Sligo Rovers và Shamrock Rovers vào ngày 14 tháng 11 năm 2010. kỉ lục này được thiết lập lại lần nữa bởi Jason Ravenhill vào ngày 27 tháng 3 năm 2011 khi thi đấu cho clb BAA Heathrow (Sunday) FC Lưu trữ 2013-04-18 tại Wayback Machine gặp clb Maidenhead Nomads. Ravenhill đã cản phá liên tiếp 4 quả penalty/5 quả sút hỏng trong tổng cộng 10 lượt sút nhưng đội bóng của anh vẫn thất bại với tỉ số 5-4. Ed Pearce,thủ môn của Maidenhead Nomads cũng chặn được 4 quả Penalty trong loạt luân lưu nhưng không phải liên tục.

Phí chuyển nhượng ủy quyền cao nhất[sửa|sửa mã nguồn]

Kepa Arrizabalaga là thủ thành đắt giá nhất mọi thời đại (từ Athletic Bilbao tới Chelsea với giá 80 triệu euro), tiếp theo là Alisson Becker (từ AS Roma tới Liverpool năm 2018 với phí chuyển nhượng ước tính 67 triệu Euro).[2]

Những thủ môn nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Các cuộc bầu chọn của IFFHS[sửa|sửa mã nguồn]

Sau đây là 20 thủ môn xuất sắc nhất theo cuộc bầu chọn của IFFHS ( Thương Hội Lịch sử và Thống kê bóng đá Thế giới ) cho thương hiệu ” Thủ môn Xuất sắc nhất thế kỉ 20 ” [ 9 ]

Thủ môn Xuất sắc nhất quốc tế của IFFHS[sửa|sửa mã nguồn]

Sau đây là list thủ môn được IFFHS chọn mỗi năm từ năm 1987 để làm ” Thủ môn xuất sắc nhất Thế giới ” [ 10 ] .

Văn hóa đại chúng[sửa|sửa mã nguồn]

Trong bộ phim võ thuật/hài Đội bóng Thiếu Lâm của Hồng Kông, các cầu thủ của “Đội quỷ” đã được tiêm thuốc doping của Mỹ để cho họ có sức mạnh siêu nhân và cả tốc độ. Thủ môn của họ rất nhanh và có bàn tay cực mạnh có thể đánh gãy cả thanh sắt của khung thành. Anh đã bảo vệ khung thành khỏi cú đá cực mạnh của “Kim cang cước” của Đội Thiếu Lâm, người có thể đá bay cả cái tủ lạnh lên trời.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://mix166.vn
Category: Thể Thao